Deneme Süresinde İşten Ayrılma veya Çıkarılma

Deneme süresinde işten ayrılma veya çıkarılma, iş hukukunun önemli konuları arasındadır. Deneme süresinde işten çıkarma ya da ayrılma hakkında bilgi vermeden önce üzerinde durmamız gereken konular vardır. Bunlardan ilki ve en önemlisi ise “deneme süresi” kavramından ne anlaşılması gerektiğidir. Ardından, deneme süresinin nasıl belirlendiği, işten ayrılma veya çıkarılma durumunda işçinin haklarının neler olduğu üzerinde duracağız.

İşçinin Deneme Süresi Ne Kadardır?

İşçinin deneme süresi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 15.maddesine göre belirlenir. İlgili madde hükmü şu şekildedir: “Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.” Madde hükmünde açıkça görüleceği üzere işçinin deneme süresi kural olarak en fazla 2 ay olarak belirlenebilir. İstisnasını ise toplu iş sözleşmeleri oluşturmaktadır. Bu durumda deneme süresi 4 aya kadar uzatılabilir. Söz konusu süre içerisinde işçi ile işveren arasında iş akdi kurulmuş olur. Ancak bu süreç, tarafların bir nevi birbirini deneme süresidir. Sürenin dolmasından evvel işçi işten çıkarılabileceği gibi kendi isteğiyle de ayrılabilir.

İşçinin deneme süresi, fiilen işe başladığı tarihte işlemeye başlar. İş akdinin imzalandığı tarih, deneme süresi başlangıç tarihi sayılmayacaktır. Ancak iş akdinin imzalanma tarihi ile işe fiilen başlanılan tarih istisnai olarak aynı olabilir. Bu durumda ise deneme süresi işleyecektir.

İşçinin Deneme Süresi Nasıl Belirlenir?

Bir iş akdi kendiliğinden deneme süresi içermeyecektir. İşçi ve işveren deneme süresi konusunda anlaşıp iş akdine bir madde koyabilirler. İş akdinin belirli veya belirsiz süreli olması, deneme süresi belirlenmesi açısından önem taşımayacaktır. Ancak önemli olan; iş ilişkisi kurulmadan evvel işçi ve işveren arasında deneme süresinin belirlenmesidir. İşçi eğer görevini ifa etmeye başlamış ise bu durumda deneme süresi kararlaştırılması kanunen mümkün değildir. Deneme süresinde işten ayrılma veya çıkarma durumunda birtakım uyuşmazlıklar ortaya çıkabilir. Örneğin;  işveren işçinin deneme süresi olmamasına rağmen işten çıktığını iddia edebilir. Bu halde sözleşmede deneme süresi belirlendiğini iddia eden taraf ispat ile yükümlü olacaktır.

İşçinin deneme süresi, her işçi için yasal sınırlar çerçevesinde farklı belirlenebilir. Önemli olan, İş Kanunu m.5 hükmüne aykırılık teşkil edecek bir sözleşme yapılmamasıdır. İş Kanunu m.5 işverenin işçilere “Eşit davranma ilkesi”ni düzenlemiştir. İlgili düzenlemeye aykırılık oluşturacak şekilde deneme süresi kararlaştırılamayacaktır.

Deneme Süresinde İşten Ayrılma veya Çıkarılma

Deneme süresinde işten ayrılma veya çıkarılma söz konusu olabilir. Ancak deneme süresi boyunca taraflar fesih gerçekleştirmemiş ise iş akdi deneme süresini de kapsayarak nihai bir hal alacaktır. Sözleşme süresince taraflardan birisi iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshedebilir. Bu durumda karşı tarafa bildirimde bulunmak zorundadır. Örneğin; deneme süresinde işten çıkarma gerçekleştirmek isteyen işveren, bunu mutlaka işçisine bildirmelidir. Bu halde işçi, ihbar tazminatı talebinde bulunamayacaktır. Aynı durum işveren açısından da geçerlidir. Şöyle ki; deneme süresinde işten ayrılmak isteyen işçi, bu durumu işverene bildirebilir. Bu halde işçi de işverenine ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olmayacaktır. Deneme süresi kural olarak en fazla 2 ay şeklinde kararlaştırıldığından işçinin kıdem tazminatı hakkı doğmayacaktır. Hangi hallerde kıdem tazminatı kazanılır sorusuna yanıt bulmak için kırmızı yazıya tıklayarak güncel makalemize ulaşabilirsiniz.

Deneme süresinden sonra işten ayrılma veya çıkarma durumu ise farklıdır. Somut olayın özelliklerine göre kıdem ve ihbar tazminatı alınabilir. Deneme süresinde işten ayrılma veya çıkarılmanın usulü hakkında kanunda net bir bilgi mevcut değildir. Ancak ispat açısından en doğrusu feshin yazılı bir şekilde yapılmasıdır. Nitekim Yargıtay’ın da görüşü bu yöndedir.

Deneme Süresinde İşten Çıkarma İşsizlik Maaşı Alınmasına Engel Midir?

Deneme süresinde işten çıkarma işsizlik maaşı alınmasına kural olarak engel teşkil eder. Şöyle ki; işsizlik maaşı alabilmenin birtakım koşulları vardır. Bizim konumuz açısından ise en önemlisi şudur: İşsizlik maaşı alma şartları arasında çalışılan yerden ayrılmadan evvel en az 120 gün prim ödenerek çalışılmış olması gerekmektedir. İş Kanunu m.15 hükmünde açıkça görüleceği üzere deneme süresi en fazla 2 ay olarak kararlaştırılır. Dolayısıyla 2 aylık deneme süresi içinde işten ayrılan kimse, işsizlik maaşı alma şartlarından olan 120 gün çalışma şartına haiz olmayacaktır. Ancak TİS mevcut ise ve deneme süresi 4 ay olarak belirlenmişse durum değişebilir. Fakat bu da çok istisnai bir durum olarak karşımıza çıkar. İşçi eğer deneme süresinde işten ayrılmak istiyorsa 4 aylık süre olsa dahi işsizlik maaşına hak kazanamaz. Ancak işverenin onu işten çıkarmış olması gerekir.

Yukarıda görüleceği üzere deneme süresinde işten çıkarma veya ayrılma işsizlik maaşına engel teşkil eden karmaşık bir konudur. Konuyla ilgili sorularınızı Simya Hukuk Bürosu işçi avukatı ile görüşerek çözüme kavuşturabilirsiniz.

Deneme Süresinde İşten Ayrılma veya Çıkarılma Durumunda İhbar Tazminatı Alınır Mı?

Deneme süresinde işten ayrılma veya çıkarılma durumunda ihbar tazminatına hak kazanılmayacaktır. Bu husus hem işçi hem işveren açısından geçerlidir. Deneme süresinde işten çıkarma gerçekleştiren işveren, işçisine ihbar tazminatı ödemeyecektir. İşçi de işten çıkmak isterse belli bir süre önce bildirimde bulunma yükümlülüğü olmadan iş akdini dilediği zaman feshedebilecektir.

Deneme Süresinde İşten Ayrılma Dilekçesi Örneği 2020

Deneme süresi işten ayrılma veya çıkarma dilekçesi mutlaka tarihli ve imzalı bir şekilde hazırlanmalıdır. İşten çıkarma veya ayrılma nedeni belirtilmesi zorunlu değildir. Ancak ileride doğabilecek uyuşmazlıkları önlemek adına tavsiyemiz; istifa veya işten çıkarma nedeninin belirtilmesidir. Aşağıda deneme süresinde işten ayrılma dilekçesi örneğini bulabilirsiniz. Ancak tavsiyemiz, dilekçenin yazımında mutlaka hukuki destek almanız gerektiğidir.

Tarih

Firma Adı

Konu: (Deneme süresi içinde istifa ettiğimin bildirimidir.)

Açıklamalar:

Sayın İlgili,

1. ………. tarihinde işyerinizde ……….. olarak görev yapmaya başlamış bulunmaktayım.
2. Ancak …………. sebeplerden dolayı işyerinizde çalışmaya devam edemeyeceğim.
3. İş Kanunu m.15 hükmü çerçevesinde hazırlanmış ………. tarihli iş sözleşmemiz mevcut olup …….. tarihinde çalışmaya başlamış bulunduğumdan dolayı belirlemiş olduğumuz deneme süresi içinde iş sözleşmemizi feshettiğimi tarafınıza bildiririm.

Saygılarımla,

İsim-Soyisim ve İmza