Gaiplik Kararı Ne Demek

Gaiplik Kararı Nedir?

Gaiplik kararının ne anlama geldiği Türk Medeni Kanunu’nun 32.maddesinde açıklanmıştır. İlgili kanun maddesine göre; ölüm tehlikesi içinde kaybolan ya da kendisinden uzun zamandan beri haber alınmayan bir kimse “gaip” kabul edilmektedir. Ancak söz konusu durumun gerçekleşmesi halinde kişi hakkında doğrudan gaiplik kararı verilmemektedir. Bunun için öncelikle ilgili kişilerin “gaiplik davası” açması şarttır.

Kanunun ilgili maddesinde “hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu” şeklinde bir ibare bulunmaktadır. Bu ibareden anlaşılması gereken ise mirasçılardır. Dolayısıyla yalnızca mirasçılar, bir kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolduğu veya kendisinden uzun zamandır haber alınamadığı gerekçesiyle gaiplik davası açabilir.

Gaiplik Davası Ne Demek?

Gaiplik davası, ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun süredir haber alınamayan kişinin mirasçılarının açtığı davadır. Gaiplik davası, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre basit yargılama usulüne tabi olan davalardandır. Bu anlamda ön inceleme duruşması yapılmamakta; dosya üzerinden ön inceleme gerçekleştirilmektedir. Gaiplik davası, çekişmesiz yargı işleri arasında sayılmaktadır. Tıpkı mirasçılık  belgesi talepli davalarda olduğu gibi gaiplik davasında da hasım bulunmamaktadır. Bu tür davalarda davalı kısmı “Hasımsız” şeklinde doldurulmaktadır.

Gaiplik davasında kendisinden haber alınamayan kişinin bulunma ihtimaline karşı onu tanıyan, bilen kişilere ilan yapılmaktadır. Söz konusu ilanın yapılmasından 1 yıl sonra ise ikinci ilan yapılmaktadır. Bu süreçte hakkında gaiplik kararı alınmak isteyen kişi ortaya çıkabilir. Böyle bir durum söz konusu olursa gaiplik kararı alınması mümkün olmadığından davanın reddine karar verilecektir. İlanlar neticesinde hakkında gaiplik kararı alınmak istenen kişiyi tanıyanlar bilgi de verebilir. Verecekleri bilgi doğrultusunda kişinin öldüğü veya hayatta olduğu ortaya çıkabilir.

Gaiplik davasında ilan, genellikle gazeteler kullanılarak Basın İlan Kurumu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Her ne kadar ilanın iki kez yapılacağı belirtilse de gerekli durumlarda hakim, üçüncü kez ilan yapılmasına kadar verebilir. Dava sürecinde ilanın yanı sıra varsa tanıklar da dinlenecektir. Ayrıca mevcut deliller de mahkeme dosyasına sunulacaktır. Örneğin; kişinin öldürüldüğünü ve fakat cesedinin bulunamadığı bilgilerini içeren bir ceza davası açılmış ise gaiplik davasına bakan mahkemenin durumdan haberdar edilmesi gerekecektir. Her türlü hukuki delilin gaiplik davasında kullanılması mümkündür.

Gaiplik Süresi Ne Kadardır?

Bir kişi hakkında gaiplik kararı alınabilmesi için dava açılması şarttır. Ancak bunun yanı sıra da birtakım dava şartları bulunmaktadır. Gaiplik süresi ne kadardır? sorusunun yanıtı da mezkur dava şartlarından ilkini oluşturmaktadır. TMK m.33 hükmüne göre; bir kişinin gaipliğine karar verilebilmesi için ölüm tehlikesinin üzerinden en az 1 yıl; kendisinden haber alınamamasının üzerinden ise en az 5 yıl geçmiş olmalıdır. Yukarıda daha önce belirtmiş olduğumuz üzere ilgililerin mahkemeye başvuru yapması da bir diğer şarttır.

Gaiplik davası süresi belirtmiş olduğumuz şekildedir. Süresinden önce dava açılması halinde ise gaiplik kararı alınması mümkün olmayacak; davanın reddi söz konusu olacaktır.

Kimler Gaiplik Davası Açabilir? Gaiplik Kararı Alabilir?

Gaiplik davasını kimlerin açabileceği kanunda açıkça belirtilmiştir. Kanunun ilgili maddesine göre; hakları bu ölüme bağlı olanlar gaiplik talebiyle dava açabilmektedir. Burada bahsi geçen kişiler ise hakkında gaiplik kararı alınması istenen kişinin mirasçılarıdır. Bu kişiler haricinde başka bir kimsenin gaiplik talebiyle dava açması kural olarak kanunen mümkün gözükmemektedir. Ancak bu durumun istinasını askerlik şubeleri ve hazine oluşturmaktadır. Hazinenin, kişi hakkında gaiplik kararı alabilmesi için ise aranan şartlar şu şekildedir:

1. Gaibin yasal mirasçısı bulunmamalıdır,
2. Gaip 100 yaşını doldurmuş olmalıdır veya
3. Gaibin mallarının en az 10 yıldır mahkeme tarafından idare ediliyor olması gerekmektedir.

Söz konusu şartların varlığı halinde Hazine de dava açarak gaiplik kararı talebinde bulunabilir.

Gaiplik Davası Kaç Ayda Sonuçlanır?

Gaiplik davası kaç ayda sonuçlanır sorusuna net bir yanıt vermemiz maalesef mümkün değildir. Davanın sonuçlanma süresi tamamen somut durumuna göre değişiklik gösterecektir. Örneğin; bazı gaiplik davalarında hakim, üçüncü kez ilan yapılmasına karar verebilir. Bu durumda şüphesiz ki gaiplik kararı alınması daha uzun sürecektir. Ancak bazı hallerde ise iki ilan ile davanın sonuçlanması mümkündür. Süreçle ilgili detaylı bilgi için mutlaka avukat ile görüşmenizi tavsiye ederiz.

Gaiplik Kararı Görevli ve Yetkili Mahkeme

Gaiplik kararını hangi mahkeme verir? Gariplik kararı görevli mahkeme olarak Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından verilen bir karardır. Görevli mahkeme konusunda birtakım sorunlar geçmişte yaşanmış bulunmaktadır. Ancak çekişmesiz yargı işleri, kanunda aksine hüküm olmadıkça Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından görülmektedir. Nitekim bu konuda Yargıtay’ın birçok kararı mevcuttur. Dolayısıyla gaiplik davası da Sulh Hukuk Mahkemesinde görülen davalar arasında yer almaktadır.

Yetkili mahkeme ise hakkında gaiplik kararı verilmesi talep edilen kişinin en son yaşadığı yer mahkemesidir. Böyle bir yerin olmaması durumunda ise nüfusa kayıtlı yer mahkemesi yetkili olacaktır.

Gaip Kişinin Ortaya Çıkması Halinde Ne Olur?

Gaip kişinin ortaya çıkması halinde ne olacağı yanıtı merak edilen sorular arasında yer almaktadır. TMK m.34 hükmüne göre gaipliğine karar verilecek kişinin;

1. İlan süresi dolmadan ortaya çıkması,
2. Kendisinden haber alınması veya
3. Öldüğü tarihin tespit edilmesi durumunda gaiplik istemi düşecektir.

Gaiplik kararının alınmasının ardından varsa gaibin mirasının paylaştırılması söz konusu olacaktır. Ancak bu durumda akla gelen ilk soru şudur: Gaip kişinin ortaya çıkması halinde ne olur? Gaibin ortaya çıkma ihtimalini kanun koyucu göz önünde bulundurmuştur. Bu sebeple gaibin mirasını teslim alan mirasçıların teminat gösterme yükümlülüğü mevcuttur. Teminat gösterme yükümlülüğü ise gaiplik kararının verilme şekline göre değişiklik göstermektedir. Şöyle ki;

• Gaiplik kararı ölüm tehlikesi içinde olma sebebiyle verilmiş ise mirasçılar 5 yıl,
• Uzun zamandan beri haber alınamama sebebiyle verilmiş ise mirasçılar 15 yıl süreyle teminat gösterme yükümlülüğüne sahiptir. Teminat gösterme yükümlülüğüne uyulmasının ardından mirasın taksimi söz konusu olacak; mirasçılar paylarını alacaklardır.

Gaibin 100 yaşına varmış olması durumunda ise teminat gösterme yükümlülüğü ortadan kalkmaktadır.

Gaibin sağ olarak ortaya çıkması halinde ise mirasçılar, musaleh ve intifa hakkı sahipleri aldıklarını geri vermekle yükümlü olacaklardır. Gaipliğe bağlı olarak miras elde etme durumu aslında bir nevi bozucu şarta bağlı kazanma olarak değerlendirilebilir. Gaip geri döndüğü takdirde belirtmiş olduğumuz kişilerin hakları düşecek; kazanımlarını geri iade etme yükümlülüğü altına gireceklerdir.

Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalar ile gaibin mirasçıları hangi süreler geçince mirası kesin olarak kazanır sorusunu da yanıtlamış bulunmaktayız.

Gaiplik Kararının İptali

Gaibin ortaya çıkması durumunda gaiplik kararının iptali için dava açılması gerekmektedir. Bu durumda davacı “gaip” olduğu sanılan kişi olacaktır. Davalılar ise hakları ölüme bağlı olanların tamamıdır. Taraf teşkilinin sağlanması kamu düzenine ilişkin olduğundan dolayı hakim tarafından re’sen gözetilmektedir. Nitekim Yargıtay’ın kararı da bu yöndedir. ( T.C. YARGITAY 2.HUKUK DAİRESİ ESAS NO: KARAR NO: 2011/363 2012/6883 )

Gaiplik davası, gaiplik kararı süresi, ücreti ve diğer merak ettikleriniz hakkında bilgi almak için iletişim bölümünden Simya Hukuk Bürosu avukatları ile irtibata geçebilirsiniz.