Türk vatandaşlığını kaybetme, Vatandaşlık Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleşmektedir. Türk vatandaşlığının kazanılması kadar kaybedilmesi de önemli bir konudur. Vatandaşlığın kaybı, her halde mümkün değildir. Bu makalemizde Türk vatandaşlığını kaybetme nedenleri, karar merci ve boşanmanın vatandaşlık üzerindeki etkisi hakkında bilgi vereceğiz.
Türk Vatandaşlığını Kaybetme Nedenleri
Türk vatandaşlığının kaybedilmesi dört farklı şekilde ortaya çıkar. Bunlar;
- Yetkili makam kararı ile vatandaşlıktan çıkma,
- Vatandaşlığı kaybettirme,
- Vatandaşlığa alınmanın iptali,
- Seçme hakkının kullanılması.
Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığından çıkma
Vatandaşlık Kanunu m.25’e göre; sayılan şartları taşıyan kimselere Bakanlık tarafından vatandaşlıktan çıkma izni veya belgesi verilecektir. Söz konusu şartlar şu şekildedir:
- Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması,
- Yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmak ya da kazanılacağına dair inandırıcı emarelere sahip olunması,
- Suç veya askerlik sebebiyle aranan kişiler arasında olunmaması,
- Hakkında mali ve cezai tahdit bulunmaması.
Yukarıda sayılan şartlara haiz kimseler Türk vatandaşlığını kaybetme için gerekli evrakları toplayarak ilgili merciye başvuruda bulunabilir. Başvurunun kabulü durumunda çıkma belgesi teslim edilecektir. Belgenin teslimi ile birlikte Türk vatandaşlığı kaybedilmiş olacaktır. Vatandaşlıktan çıkan kişinin nüfus aile kütüğündeki kayıtları kapatılır ve bundan sonra yabancı muamelesi yapılır. Eşlerin her ikisi Türk vatandaşı iken birisi vatandaşlıktan çıkarsa bu durum Türk eşe etki etmeyecektir. Eğer eşlerin çocukları var ise diğer eşin de muvafakat vermesiyle çocuklar da Türk vatandaşlığından çıkarılabilir. Muvafakat verilmemesi halinde hakim, duruma göre işlem yapar. Eğer her iki eş de Türk vatandaşlığını kaybetmişse çocuklar da vatandaşlıklarını kaybedeceklerdir. Ancak çocukların vatansız kalma durumu var ise bu madde hükmü uygulama alanı bulmayacaktır.
Türk vatandaşlığını kaybettirme
Vatandaşlık Kanunu m.29’a göre, sayılan eylemlerden birini gerçekleştirdiği tespit edilenlerin Türk vatandaşlığı cumhurbaşkanı kararı ile kaybettirilebilir. Kanun maddesinde sayılan durumlardan bir kısmı şunlardır:
- İzin olmaksızın yabancı bir devlette gönüllü askerlik yapmak,
- Türkiye ile savaş halinde olan bir devletin her türlü hizmetinde cumhurbaşkanı izni olmaksızın kendisi isteğiyle devam ediyor olmak,
- Yabancı bir devlette Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunmak ve ilgili merci tarafından kendisine verilen süre içinde görevi kendi isteğiyle bırakmamış olmak.
Kişinin vatandaşlığının kaybettirilmesi yönünde karar verildiği takdirde bu karar Resmi Gazete’de yayınlanır. Vatandaşlığının kaybettirilmesi kararı eşlere ve çocuklara etki etmeyecektir.
Türk vatandaşlığına alınmanın iptali
Türk vatandaşlığını kazanma kararı, kişinin yalan beyanı veya vatandaşlığı kazanmaya etki eden önemli hususları gizlemesi sonucu vuku bulmuş ise vatandaşlığın iptali mümkündür. Vatandaşlığın iptali kararı verilmesi halinde kişiye bağlı olarak vatandaşlık kazanan eş ve çocuklar da etkilenir. Dolayısıyla onların da Türk vatandaşlığı iptal edilir.
Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığını kaybetme
Seçme hakkı kullanılarak vatandaşlıktan çıkmak isteyenler kanunda aranan şartlara haiz olmalıdır. Vatandaşlık Kanunu m.34’e göre; ergin olmalarından itibaren 3 yıl içinde vatandaşlıktan ayrılabilecek olan kişiler şu şekildedir:
- Evlat edinilme ile vatandaşlık kazananlar,
- Anne veya babadan dolayı soybağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan yabancı anne veya babanın vatandaşlığını doğumla ya da sonradan kazananlar,
- Anne veya babadan dolayı soybağı sebebiyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı devlet vatandaşlığını kazananlar,
- Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı olup da sonradan yabancı anne veya babanın vatandaşlığını kazananlar.
Ancak her halde seçme hakkı kullanılarak Türk vatandaşlığını kaybetme mümkün değildir. İlgili kanun maddesine göre; eğer kişi seçme hakkı neticesinde vatansız olacaksa bu hakkı kullanamayacaktır.
Türk Vatandaşlığını Kaybetme Kararını Kim Verir?
Türk vatandaşlığını kaybetme kararını veren merci, vatandaşlığın hangi sebepten kaybedildiğine göre değişiklik gösterir. Yukarıda belirtmiş olduğumuz üzere cumhurbaşkanı veya bakanlık kararı ile vatandaşlığın kaybedilmesi mümkündür.
Boşanma ile Türk Vatandaşlığı Kaybedilir Mi?
Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması mümkündür. İşte bu şekilde vatandaşlık kazanmış olan kişiler, boşanma halinde ne olacağını merak etmektedir. Yukarıda izah ettiğimiz üzere Türk vatandaşlığına alınma kararının iptal edilmesi mümkündür. Eğer yalan beyan ile veya vatandaşlık kararına esas teşkil edecek bir hususun gizlenmesi ile vatandaşlık kazanılmışsa, ilgili merci tarafından iptal edilebilir. Dolayısıyla, sahte bir evlilik varsa ve şartlar sağlandıktan sonra boşanma gerçekleşmişse kişi, vatandaşlığın iptali kararı ile karşılaşabilir.
Ancak evlilik eğer gerçekse böyle bir sorun olmayacaktır. Şartları mevcutsa kişi hakkında vatandaşlığı kaybettirme hükümleri uygulanabilir ki bu durumun boşanma ile alakası bulunmamaktadır. Türk vatandaşlığını kaybetme ve hukuki sonuçları hakkında detaylı bilgi için vatandaşlık avukatı ile görüşebilirsiniz.