Unutulma Hakkı Nedir?

Unutulma hakkı, internetin yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan bir haktır. Günümüzde verilerin kolaylıkla kaydedilebiliyor olması ve yaklaşık üç buçuk milyar internet kullanıcısına erişilebiliyor olması, bu hakkının ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. İnternete erişimin bir tık uzağımızda olması her ne kadar pek çok avantajı beraberinde getirse de birtakım dezavantajları da mevcuttur. İşte bu dezavantajların oluşturduğu zararları gidermek veya olası kayıpları önlemek adına ‘unutulma hakkı’ kavramı ortaya çıkmıştır.

İnternette unutulma hakkı, ilk olarak 2014 yılında Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın verdiği karar ile hayatımıza girmiştir. Bahsi geçen karara göre; kişiler, Google, Yandex gibi arama motorlarında kendileriyle ilgili sonuçların kaldırılmasını talep etme hakkına sahiptir. İnternette unutulma hakkı (right to be forgetten) özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde yaşayan pek çok kişinin kullandığı bir haktır. Alınan verilere göre AB vatandaşları, 2014 yılından bu zamana kadar ortalama 2.5 milyon URL’nin kaldırılması talebinde bulundu. İnternette unutulma hakkı kapsamında başvuru yapanların ortalama sayısı ise 700 bin olarak kaydedildi.

İnternette unutulma hakkı ile kişilerin geçmişte yaşamış oldukları olayların internet ortamına yansımasının yarattığı mağduriyetlerin giderilmesi amaçlanmaktadır. Şöyle ki; bir kişinin adı geçmişte bir suça karışmış olabilir. Söz konusu suç nedeniyle internette birçok haber yapılmış, videolar oluşturulmuş veya fotoğraflar yayınlanmış olabilir. Artık bu haberin güncelliğini yitirmesi, haberin abartılmış olması veya gerçeği yansıtmaması mümkündür. Ancak bu durumlara rağmen bahsi geçen haberin halen internet ortamında var olması kişinin, gerek iş gerekse özel hayatında mağduriyetler yaşamasına  neden olabilir. İşte bu noktada unutulma hakkı devreye girecektir. Bu hak çerçevesinde kişi, suça karışmış olsa dahi, yani haber gerçeği yansıtsa bile söz konusu içeriklerin internetten kaldırılmasını talep edebilecektir. Aynı durum bir suçun mağduru olmuş kişi açısından da geçerlidir.

Kişinin ‘yeni bir başlangıç’ yapmasına yardımcı olmak, hayatına devam etmesinde karşısına çıkan engelleri ortadan kaldırmak açısından unutulma hakkı büyük öneme sahiptir. Bilişim hukukunda önemli bir yere sahip olan unutulma hakkının her durumda kullanılması mümkün değildir. Belirli durumlar karşısında unutulma hakkı kapsamında haber, fotoğraf veya videoların mağdur kişi ile olan bağlantısının kesilmesi mümkün olacaktır. Bunun dışında kalan durumlarda ise internetten olumsuz içerik kaldırmak  , fotoğraf kaldırmak veya Youtube’dan video silmek isteyen bir kişinin 5651 sayılı Kanun hükümlerince erişim engelleme talep etmesi mümkündür.

İnternette Unutulma Hakkı 

Unutulma hakkı, yalnızca internette var olan verilerin kişi ile olan bağlantısının kaldırılmasını isteme hakkıdır. Yani hakkın uygulama alanını doğrudan internet oluşturmaktadır. Unutulma hakkının hukuki dayanağına baktığımız zaman aslında Anayasa’nın “Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması” başlıklı 20.maddesinin oluşturduğunu söyleyebiliriz. Türk hukukunda unutulma hakkıyla ilgili öne çıkan ilk mahkeme kararı ise; Anayasa Mahkemesi’nin vermiş olduğu karardır.

 İnternet ortamında var olan bir içeriğin unutulma hakkı kapsamında internetten çıkarılabilmesi için değerlendirilecek birtakım hususlar vardır. Örneğin; içeriğin güncelliği, içeriğin tarihsel bir veri olup olmaması, içeriğin kamu yararına katkısı, içerikte bahsi geçen kişinin sosyal statüsü vs. Yapılacak değerlendirme neticesinde şartlar mevcuts bu hak kapsamında içeriğin internetten kaldırılması mümkün olacaktır. Ancak eğer kişilik haklarının ihlali veya özel hayatın gizliliğini ihlal gibi durumlar söz konusuysa bu halde 5651 sayılı Kanun kapsamında alternatif yollara başvurulacaktır.

 Unutulma Hakkı Yargıtay Kararı

Unutulma hakkı kapsamında gerçekleştirilecek başvuru ile içeriğin bir kısmına erişimin engellenmesi, haberin anonim hale getirilmesi, içerik ve başvurucu arasındaki bağlantının kesilmesi mümkündür. Hukukumuza yerleşmeye başlayan ‘unutulma hakkı’ ile ilgili Yargıtay kararları mevcuttur. Yargıtay HGK 2014/4-56 E., 2015/169 K. sayılı kararında, unutulma hakkının tanımını yapmıştır. Karara göre;

“Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı olarak ifade edilebilir. Bu hak bir yandan kişiye “geçmişini kontrol etme”, “belirli hususların geçmişinden silinmesini ve hatırlanmamayı isteme hakkı” sağladığı gibi, diğer yandan muhataplarına kişi hakkındaki bir kısım bilgilerin üçüncü kişilerin kullanmamasını veya üçüncü kişilerin hatırlamamasına yönelik önlenmeleri alma yükümlülüğü yükler. Bu hakkın; bireylerin fotoğraf, internet günlüğü gibi kendileri hakkındaki içerikleri silmek için üçüncü şahısları zorlamayı içermesinin yanında geçmişteki cezalarına ilişkin bilgilerin veya haklarında olumsuz yorumlara neden olabilecek bilgi ve fotoğraflarının kaldırılmasını isteme hakkını tanıdığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan bu hak, bireyin geçmişindeki belirli yönlerinin mümkün olmayacak biçimde hatırlanmaması için önlemler alınmasını gerektirmektedir.”

İnternetten haber kaldırma ve online itibar yönetimi sağlamada, gerek kişiler gerekse kurumlar açısından büyük önem taşımaktadır. Mevzuatımızda var olan düzenlemeler ve yargı kararları ile istenmeyen içeriklerin internetten kaldırılması mümkündür.İçerik kaldırma ile ilgili detaylı bilgi almak için mutlaka bilişim avukatı ile görüşme sağlanmalıdır.